Aruba o loo i totonu o se motu sili ona manaia o loo i ai i le Caribbean. E oʻo i totonu o le matafaga o Venezuela, ae o le tetitori o ia o Netherlands. O le nofoaga e matua ofoofogia ma tagata tafafao maimoa e le o se isi nai lo le "Caribbean Holand Holland". Mo se taimi umi, sa lauiloa ai le motu ona o ana faletalimalo ma ni faletalimalo, atoa ai ma Coasias ma Carinos, na salalau ai i le susulu o oneone.
O le a matou asiali tagata malo i Aruba, tulaga lelei o loʻo faia e faia ina ia mafai ai ona fesoʻotaiga ma ituaiga eseese o faʻafiafiaga. O le a mautinoa lava o le a mauaina i latou o le faʻaaogaina o le pito i lalo o le vai o loʻo i lalo, faʻapea foi ma savaliga sami, o le a le tuua e aunoa ma ni mea e sili ona lelei o le sami.
Arumba Island matutu ma masani mafolafola, e leai ni vaitafe i totonu uma, ae o se numera faigata tele o oneone. E fetaui lelei ai o loo i ai i fafo atu o le rubibean tapolo o afā, ma e fesoʻotaʻi ma lenei mea, o loo toetoe lava i le taufaamataʻu o afa. O le tau i luga o le sami e masani lava ona matua, ae le o le ogaoga, ma le matagi malosi, e mai le Atland i le vasa.
O lenei mea uma e faia arbai se nofoaga lelei e asiasi ia te ia i soʻo se taimi o le tausaga. O le averesi o le vevela o le ea iinei o le 35 tikeri, ma o le amataga o le tausaga faʻaletausaga e le sili atu i le 50 centimeters i mea uma. O lenei, masalo e leai seisi o le Gelese Gelena i luga o le motu, pei o ona tuaoi.
Faasaga i tua atu i le lautele o laufanua toafa i Aruba, papa ma Cacdi e salalau i mea uma, manuia E ui lava ina ua timu iinei (ma o lenei mea e tupu mai ia Oketopa ia Ianuari), latou te le o le malupuipuia ma pupuu. Afai ua faʻafuaseʻi ona susulu mai le ala, o le la e le susulu le tele o le aso, ona manatu moni lava o se matua ofo tele.
O matafaga o Aruba ua manatu o se tasi o sili ona taʻutaʻua i le Caribbean, ma le sami o loʻo latalata mo le tele o vaega o le lautele o le sili atu ma le toʻafilemu. I nisi nofoaga, vaʻai e oʻo i le loloto o le sili atu i le 30 mita. I se isi mea, aruba o le ita i se foliga malie ma le feeseeseaiga, ma le ita ma le tele o motu karibbean.
O le mea lea, masalo o le talaʻaga o le tuanaʻi o Aroba, e pei ona sa iai i le motu, lea e nofo ai pea ma faʻamafanafana ai le tulaga lelei. Ma o lenei mea uma ona o le mea moni o le aganuu a Aapa na iloga na fausia e ala i le laufanua ma tagata tafafao maimoa, ma le leai o se pologa ma le amiotonu.