Якую б краіну не наведаў турыст, усюды яму прапануюць тое ці іншае прагулянка з жывёламі. У Тайландзе - гэта катанне на сланах, на Мальдывах - назіранне за дэльфінамі. А на Шры-Ланцы можна ўбачыць самых разнастайных марскіх чарапах, якія прыплываюць на востраў, каб адкласці яйкі. Але тут можна не толькі разглядаць іх здалёку, якія купаюцца ў водах ля берагу. На чарапашых фермах Шры-Ланкі насельнікаў можна пагладзіць, патрымаць чарапаху ў руках ці нават паўдзельнічаць у выпускання маленькіх чарапашак ў акіян. Усё гэта выклікае буру эмоцый. Нават дарослым цікава пагутарыць з марскімі чарапахамі, а што ўжо казаць пра дзяцей, для якіх наведванне такога месца ператвараецца ў свята зносін з прыродай.
На Шры-Ланцы некалькі такіх чарапашых ферм. І характэрна тое, што належаць яны звычайным мясцовым жыхарам, якія ўтрымліваюць там чарапашак у асноўным за свае грошы і з чыстага энтузіязму і любові да прыроды. Справа ў тым, што многія з відаў гэтых чарапах знаходзяцца на мяжы знікнення і забіваць або збіраць іх яйкі строга забаронена. Але некаторыя астраўляніны жывуць за мяжой беднасці і ніякія законы не спыняюць іх ад таго, каб не пайсці раніцай на пляж, і ня назбіраць сабе бясплатную яечню на сняданак.
Так на востраве і з'явіліся валанцёры, якія наперад браканьераў па раніцах шукаюць чарапашыя мура, пакінутыя на беразе ноччу і пераносяць іх у бяспечныя сцены сваіх ферм. Там яны чакаюць, калі вылупяцца яйкі і адпускаюць маленькіх двух-трохдзённы чарапашак на волю ў акіян. Некаторыя ўладальнікі ферм, якія могуць сабе гэта дазволіць, выкупляюць яйкі ў мясцовых жыхароў. І тыя, замест таго, каб з'есці іх ці прадаць у рэстаран, нясуць сваіх суайчыннікаў. Часам уладальнікі ферм падбіраюць хворых і параненых дарослых чарапах, якія не могуць самі сабе здабываць ежу і размяшчаюць іх у вялікіх акварыумах фермы. Калі чарапаха вылечылася, яе адпускаюць, а моцна траўміраваныя застаюцца на ферме, каб на турыстах зарабляць грошы для сваіх суродзічаў.
Такія міні-фермы размешчаны на беразе ўздоўж асноўнай дарогі Шры-Ланка, апяразвае ўвесь востраў. Часам нават не трэба спецыяльна адпраўляцца на экскурсію, можна проста, праязджаючы міма, спыніцца ў любым упадабаным месцы. Мы за час адпачынку пабывалі ў двух розных фермах. Адна знаходзіцца ў горадзе Косгода, недалёка ад Бентоты. Іншая - недалёка ад пляжу Унаватуна.
У Косгоде мне спадабалася больш. Трапіць туды можна за сімвалічную плату ў 3 $. За гэтыя грошы уладальнік з задавальненнем распавядае пра свае гадаванцах, дазваляе іх патрымаць і сфатаграфаваць. Ён не хавае, што танны уваходны білет - гэта ўсяго толькі нагода прывабіць турыстаў. А асноўная прыбытак на ўтрыманне чарапах ідзе з ахвяраванняў усё тых жа турыстаў. Але, шчыра кажучы, ахвяраванні пакідаюць амаль усё і з вялікім задавальненнем. Гаспадар вельмі пазітыўны чалавек і нічога не выманьваць і не хлусіць. Ён зусім шчыра і ветліва сустракае ўсіх турыстаў. Нам нават дазволіў паўдзельнічаць у выкананнi маленькіх чарапашак у вялікае жыццё ў глыбіні акіяна. Так як мы прыехалі да вечара і ён як раз збіраўся выпускаць чарапашак, то прапанаваў нам цалкам бясплатна паўдзельнічаць. Кожны ўзяў у рукі па маленькай чарапашкі і ўласнаручна аднёс іх да берага, каб яны паплылі ў хвалях прыліва. Адчуванні невымоўныя. Трымаеш у руках маленькае стварэнне, якое важыць грам 20 і разумееш, што іх на зямлі вельмі мала, яны ўяўляюць каштоўнасць. А тут такая магчымасць выпусціць малога на свабоду. Усе мы там слёз ад радасці. Як пасля такога не пакінуць ахвяраванні гаспадару на развіццё справы. І я цалкам ўпэўненая, што грошы пойдуць менавіта на ўтрыманне чарапах, а не для ўласнай выгады.
На другі ферме каля Унаватуны спадабалася менш. Там таксама шмат чарапах. Некаторыя з іх важаць да 20 кг. Але атмасфера нейкая напружаная. Там было некалькі чалавек. Накшталт як усе ўладальнікі, але калі мы прыйшлі, яны нават не ўсталі са сваіх крэслаў. Проста сядзелі і чакалі, калі мы нагледжуся. У адрозненне ад ветлівага гаспадара першай фермы тут нам зусім не спадабалася. Акрамя воднага квітка больш мы нічога не сталі плаціць.
Думаю, наведаць хоць бы адну ферму чарапах на Шры-Ланцы трэба абавязкова. Размаўляючы з насельнікамі, атрымліваеш велізарны зарад станоўчых эмоцый. Самі чарапахі вельмі прыгожыя і маляўнічыя. Яны адрозніваюцца ад стэпавых чарапах, у якіх колер панцыра звычайна шэранькі. Марскія чарапахі трапляюцца і зялёныя, і чырвоныя, і нават з ярка аранжавымі палосамі на панцыры. Вельмі прыгожыя жывёлы. Сюды варта прыйсці нават для таго, каб унесці свой сціплы фінансавы ўклад на падтрыманне выгляду. І, можа быць, выратаваць іх ад вымірання.