Волагда, безумоўна, адзін з найстарэйшых рускіх паўночных гарадоў, прычым тут цудоўна захаваліся старадаўнія храмы і купецкія дамы. Зараз у нацыянальны дзяржаўны рэестр ўключаны больш за 190 Валагодскай помнікаў архітэктуры і самы старажытнай з іх датуецца шаснаццатым стагоддзем. Так што галоўнымі славутасцямі ў Волагдзе можна назваць помнікі драўлянага дойлідства, ансамбль гістарычнага цэнтра, каменныя храмы і цэрквы, музеі з тэатрамі, а таксама паркі і гарадскія скульптуры.
Цэнтрам Волагды лічыцца Лянівая пляцоўка - ранейшым часам вакол яе знаходзіліся ўмацавання Валагоцкага Гарадзішча, ну а цяпер побач з гэтым месцам праходзіць даволі ажыўленая вуліца Бурмагиных. У наш час на лянівых пляцоўцы быў усталяваны помнік 800-годдзю Волагды, а крыху далей ад яго знаходзіцца помнік манаху Гарасіма Валагодскаму, які па сутнасці з'яўляецца заснавальнікам гэтага горада.
Пачаць сваё знаёмства з горадам лепш за ўсё з Валагоцкага крамля. Гэта практычна адна з самых старадаўніх гістарычна значных гарадскіх славутасцяў. На жаль, да нашых дзён сам Крэмль не захаваўся, але на даволі-такі вялікі плошчы тут размяшчаецца некалькі цікавых месцаў. Крэмль быў пабудаваны ў 1567 годзе па ўказе Івана Грознага і тады ён складаўся з трохметровай сцяны і больш чым 20 вежаў. Першапачаткова Крэмль служыў у якасці гарадской крэпасці, таму вежы і сцены былі выдатна ўмацаваны.
Аднак, ў 1612 годзе ні сцены, ні вежы не выратавалі горад ад атакі Польскага і Літоўскага войскаў. Невялікая частка драўляных пабудоў тады згарэла, а рэканструкцыю правялі толькі праз 20 гадоў. Унутры Крамля размяшчаўся невялікі горад з праспектамі, вуліцамі і з жылымі дамамі, а ў цэнтры яго знаходзіўся Сафійскі сабор. На сённяшні дзень ад ранейшага Валагоцкага Крамля, на жаль, засталося няшмат, а адбылося гэта таму, што ў пачатку XIX стагоддзя ўсё, што можна было разабралі для будаўніцтва і захавалася толькі некалькі гістарычных будынкаў.
Да прыкладу, Васкрасенскі сабор, які адносіцца да помнікаў архітэктуры Федэральнага значэння. Пабудавалі яго яшчэ ў 1776 годзе і для будаўніцтва як раз і быў выкарыстаны камень з Крамлёўскай вежы. Сабор двухпавярховы і месціць у сябе чатыры прыбудоўкі разам з трапезнай. Архітэктурны стыль сабора уяўляе сабой змешванне розных відаў - ампіру, рускага паўночнага і класічнага барока. У XIX стагоддзі падчас рэканструкцыі інтэр'ер сабора быў цалкам зменены.
Самым найстарэйшым каменным будынкам у горадзе лічыцца Валагодскі Сафіёўскія сабор, паколькі будаваць яго пачалі яшчэ ў 1568 годзе. На сённяшні дзень ён з'яўляецца вельмі папулярным месцам не толькі ў паломнікаў, але і ў шматлікіх турыстаў, якіх прыцягвае яго знешні выгляд і вельмі прыгожае ўнутранае ўбранне. Гэты сабор будаваўся па ўзоры Успенскага сабора ў Маскве і будаўніцтва яго працягвалася 20 гадоў, аднак, на жаль, у XVII стагоддзі падчас вайны з Польшчай ён даволі-такі сур'ёзна пацярпеў. Зрэшты, сапраўды гэтак жа яго хутка і адрэстаўравалі. І хоць у Савецкі перыяд у гэтым саборы не праходзілі набажэнствы, але ўсё ж руйнаваць яго не сталі, а перадалі краязнаўчаму музею. Ну а ў 1935 годзе гэты храм быў прызнаны гістарычным помнікам.
Пачынаючы з шаснаццатага стагоддзя і аж да рэвалюцыі Архірэйскі двор лічыўся культурным і адміністрацыйным цэнтрам ўсёй Валагодскай дыяцэзіі. У нашы дні яго называюць Малым Крамлём. Ён знаходзіцца практычна побач з Сафіёўскія саборам і па сутнасці складаецца з некалькіх будынкаў. З гістарычнага пункту гледжання самым каштоўным сярод іх з'яўляецца Экономский корпус, паколькі ён захаваўся яшчэ з семнаццатага стагоддзя. Ну а ўжо новыя пабудовы разам з новымі карпусамі дадаваліся і ў васемнаццатым стагоддзі. Характэрна, што гэтыя будынкі ніколі не перабудоўваліся, але іх рэгулярна рэстаўруюць. Зараз у памяшканні Архірэйскага двара размяшчаецца галоўны музей-запаведнік Волагды.
Безумоўна, усе чулі пра вельмі знакамітае Валагодскае карункі, таму, знаходзячыся ў Волагдзе, трэба абавязкова зазірнуць у Музей Карункі, які дарэчы знаходзіцца практычна ў самым цэнтры горада. Пастаянная экспазіцыя ў гэтым музеі адкрылася толькі ў 2010 годзе, прычым на ўрачыстай цырымоніі тады прысутнічалі госці з вельмі шматлікіх еўрапейскіх краін. Пачынаючы з 2015 года Валагодскі Музей Карункі ўваходзіць у дзесятку лепшых музеяў Расіі. Экспазіцыя музея прысвечана не толькі гісторыі Валагоцкага карункі, але і сусветных традыцый, паколькі калекцыя фарміравалася на працягу вельмі доўгіх гадоў. На выставе можна ўбачыць касцюмы, якія сшылі валагодскі майстрыхі па эскізах традыцыйнай адзення яшчэ мінулых стагоддзяў. Можна ўбачыць тут і еўрапейскія ўзоры, а таксама параўнаць паміж сабой аўстрыйскія, польскія, нямецкія і бельгійскія карункі.
Яшчэ адзін вельмі цікавы музей Волагды называецца «Свет забытых рэчаў». Калі туды трапляеш, той час як быццам бы само па сабе запавольваецца. Ўнутры ўсіх сустракае ўтульная гасцёўня з абажурными лямпамі, з самаварам і агульнай спакойнай ўмераны атмасферай. Да рэвалюцыі тут пражывала сям'я купца Панцялеева, ну а ўжо пасля яе дом пуставаў. Пачынаючы з 1991 года дом вырашана было перадаць музей-запаведніку і спачатку тут планавалі стварыць нейкае падабенства літаратурнага музея. Але для яго не хапіла экспанатаў, таму вырашылі тут стварыць дом ўзору дзевятнаццатага стагоддзя.
На першым паверсе размяшчаюцца сталовая, гасцёўня, дзіцячая і кабінет. У пакоях музея можна ўбачыць вельмі шмат прадметаў, якія сустракаюцца цяпер даволі-такі рэдка, да прыкладу, грамафон з пласцінкамі, і дарэчы ён нават і працуе. У музеі вельмі часта праходзяць найцікавыя музычныя салоны, на якіх можна паслухаць музыку з мінулых стагоддзяў. Таксама перыядычна тут выстаўляюцца і сучасныя мастакі. Таму не дзіўна, што сярод наведвальнікаў музея вельмі часта сустракаюцца турысты з самых розных краін.
Ёсць таксама ў Волагдзе вельмі цікавы і вельмі незвычайны помнік літары "О". Ён быў усталяваны ў 2012 годзе і з'яўляецца своеасаблівым падарункам гораду да 865-гадовага юбілею. Ні для каго не сакрэт, што гэтая літара вельмі выразна вылучаецца ў размовах мясцовых жыхароў, а таксама часта сустракаецца ў назвах паркаў, сквераў, у назвах крамаў і іншых месцаў. Ну а сваім з'яўленнем гэтая узорных сімпатычная літара павінна быць удзячная студэнтам інстытута бізнесу.
У многіх расійскіх гарадах захаваліся дамы-музеі, дзе калісьці ў свой час спыняўся імператар Пётр I. Таксама і Волагда не з'яўляецца ў гэтым плане выключэннем. Яшчэ ў 1885 годзе на месцы невялікага дамка, размешчанага на беразе ракі, быў адкрыты дом-музей. На самай справе гэта будынак не належала Пятру Першаму, а ў ім пражывалі браты купцы з Галандыі -Адольф і Ёган Гутман, якія прыехалі ў Волагду яшчэ ў 1652 годзе. Яны валодалі дамамі ў многіх гарадах і самым цесным чынам мелі зносіны з Пятром Першым. Але з усіх гэтых дамоў захаваўся зараз толькі той домік, у якім увесь час спыняўся Пётр ў сваіх паездках у Волагду.
Так што 200-гадовага юбілею расійскага імператара пабудову адрамантавалі і побач разбілі сквер, затым асвяцілі і адкрылі ў 1885 году музей. У доме ўсяго два пакоі - пярэдняя і невялікі зала з двума печамі. Спачатку ў экспазіцыі музея было прыкладна 500 экспанатаў. Гэта былі медалі, манеты, крэслы, старадаўнія кнігі, розныя рэчы таго перыяду і нават гарматы. У Савецкі перыяд у будынку размяшчаўся краязнаўчы музей, ну а цяпер пасля рэстаўрацыі ў музеі размяшчаецца новая экспазіцыя, у якой прадстаўлены багаты шляхецкі дом пачатку васемнаццатага стагоддзя. У калекцыі можна ўбачыць шмат экспанатаў, сярод якіх прысутнічае адзенне Пятра і сапраўдныя ўказы імператара, галандскія крэслы і іншае.