Сталіца Бураціі - выдатны горад Улан-Удэ, які да 1934 гады зваўся Верхнеудинском, безумоўна з'яўляецца дзіўным горадам. Яго таксама называюць яшчэ і калыскай расійскага будызму, і варотамі ў Азію. Прычым, усе гэтыя назвы прысвоены гораду зусім заслужана. Улан-Удэ па сутнасці найбуйнейшы і да таго ж найстарэйшы усходнесібірскіх горад, дзе ўсё літаральна прасякнута сапраўдным нацыянальным каларытам, а гасцей сустракаюць з традыцыйным усходнім гасціннасцю і надзвычайны нацыянальнай кухняй.
Па сутнасці гісторыя гэтага горада пачыналася з невялікага казацкага зімоўе, якое было пабудавана у 1666 годзе ў вельмі маляўнічым месцы на беразе рэчкі Уды. Ну а пасля гэтае зімоўе стала астрогам, а затым ужо і горадам Верхнеудинском, які паступова рос і развіваўся дзякуючы таму, што знаходзіўся на вельмі зручным гандлёвым шляху з Манголіі. Ну а пасля таго як была пабудавана Транссібірская магістраль, Верхнеудинск ператварыўся ў найбуйнейшы прамысловы цэнтр. Турыстаў Улан-Удэ безумоўна прыцягвае прыгажосцю навакольнай прыроды, паколькі ён знаходзіцца ў асяроддзі гор і густых іглічных лясоў, найбагатай гісторыяй, асаблівым усходнім каларытам, цудоўнай архітэктурай і, вядома ж, магчымасцю бліжэй пазнаёміцца будысцкай культурай.
Наогул-то даўно ўжо па існуючай на Русі традыцыі ўсіх гасцей сустракаюць хлебам і соллю. І ў буратаў таксама ёсць падобны звычай, вось толькі тут знакам ветлівага адносіны і прыязнасці да гасцей служыць хадак - гэта такі рытуальны доўгі шалік будыйскі, які лічыцца абсалютна універсальным дарам, прычым з любой нагоды. Так што пачаць сваё знаёмства з Улан-Удэ можна з наведвання манумента «Маці Бураціі», які сімвалізуе жанчыну з такім хадаком ў руках.
Галоўнай плошчай Улан-Удэ з'яўляецца плошчу Саветаў, якая ўтварылася яшчэ ў другой палове XVIII стагоддзя, калі ў горадзе пачалося будаўніцтва хрысціянскага Одигитриевского сабора. Ужо пазней па перыметры гэтай плошчы выраслі тыпова адміністрацыйныя будынкі і былі пабудаваныя тэатры. Тут можна звярнуць увагу на яркі ўзор савецкага канструктывізму - так званы Дом Саветаў, а таксама на дом купца Розенштейна, які з'яўляецца першым заданнем у горадзе, выбудаваным у стылі мадэрн у пачатку XX стагоддзя. Зараз у ім знаходзіцца факультэт замежных моў Бурацкай Дзяржаўнага універсітэта, а таксама Дом Радыё.
На гэтай жа плошчы Саветаў знаходзіцца вельмі цікавы геалагічны музей, які не варта абыходзіць сваёй увагай. Тым больш, што ён размяшчаецца ў яе надзвычайным старадаўнім будынку - у былым доме мясцовага купца Голдобина. У музеі сабрана найшырэйшая калекцыя горных парод, металаў і мінералаў, якія здабываюцца ў Бураціі. Пры гэтым не варта забываць, што зямельныя нетры Забайкалля захоўваюць у сабе амаль што ўсю табліцу Мендзялеева. Акрамя ўласна геалагічных экспанатаў у музеі можна ўбачыць узоры старажытны флоры і фауны, старадаўнія геалагічныя карты, карціны мастакоў-геолагаў і шмат іншых цікавых экспанатаў.
Літаральна ўшчыльную да плошчы Саветаў прымыкае яшчэ адна плошчу -Театральная, галоўным упрыгожваннем якой з'яўляецца Тэатр оперы і балета імя Цыдынжапова. Гэта быў даволі-такі вядомы бурацкі акцёр і рэжысёр, а таксама драматург. Наогул плошчу ўся ўтульная і атмасферная, і як быццам бы створана для таго, каб ёю любаваліся. Ну а сам будынак тэатра дзівіць небывалым грандыёзным размахам, стыльным дэкорам з нацыянальным каларытам і наогул сваёй архітэктурнай задумкай. Каля тэатра знаходзіцца вельмі цікавая скульптура, якая называецца «Прыгажуня Ангара», прысвечаная гераіні аднайменнага балета.
Калі ад Тэатральнай плошчы прайсці па галоўнай вуліцы Леніна, то ўжо літаральна праз сотню метраў вы ўбачыце чарговую мясцовую славутасць - Трыумфальную арку «Царскія вароты». Яна была пабудавана па ўказе цэсарэвіча Мікалая Аляксандравіча ў 1891 годзе падчас яго падарожжа па Ўсходняй Сібіры. Тады ж ён наведаў і Верхнеудинск, і ў гонар візіту будучага імператара ў горадзе была ўзведзена Трыумфальная арка, якую зверху ўпрыгожваў сімвал Расійскай імперыі - двухгаловы арол.
Частка гэтай вуліцы Леніна - ад скрыжавання з вуліцай Савецкай і аж да скрыжавання з вуліцай Кірава, з'яўляецца пешаходнай і таму яе практычна адразу празвалі Бурацкай Арбатам. Участак гэты хоць і невялікі па памерах, але незвычайна атмасферны, і турысты шпацыруюць па ім не спяшаючыся, каб ўдосталь налюбавацца старадаўнімі купецкімі дамамі, у якіх цяпер у большай ступені размяшчаюцца самыя розныя кампаніі і крамы. Таксама падчас прагулкі па Бурацкай Арбаце вы ўбачыце помнік вядомаму рускаму пісьменніку Антону Паўлавічу Чэхаву, які апрануты ў касцюм і нібы пасля прагулкі па вуліцы прысеў адпачыць, а побач паклаў з сабой сакваяж і капялюш. Помнік быў усталяваны тут літаральна нядаўна - у 2013 годзе ў той час, як Бурація адзначала год турызму.
З іншага боку, да вуліцы Леніна ўшчыльную прымыкае наступная папулярная гарадская плошча, якая называецца імем Рэвалюцыі. Фактычна гэта самая старая плошчу Верхнеудинска, якая была ўтворана яшчэ ў другой палове XVIII стагоддзя. Тады тут наогул не сціхала бойкі гандаль, таму яна называлася Базарнай. Спачатку тут пабудавалі драўляныя гасціныя двары, ну а да сярэдзіны дзевятнаццатага стагоддзя былі выбудаваныя каменныя дамы ў архітэктурным стылі класіцызму. Калі прайсці далей па вуліцы Леніна ў бок набярэжнай, то вы як раз падыдзе да, мабыць, самай галоўнай славутасці Улан-Удэ - да Одигитриевскому сабору, які з'яўляецца адным з першых каменных будынкаў у горадзе. Будаўніцтва яго было пачата яшчэ ў 1741 годзе і па сутнасці працягвалася больш за 40 гадоў. Таксама, як і прынята ў Сібіры гэты сабор будаваўся ў два этапы - спачатку быў узведзены і асвечаны ніжні прыбудоўка, а затым дабудаваны і асвечаны верхні прыбудоўка.
Недаравальна было б пабываць у сталіцы Бураціі і ня ўбачыць помнік знакамітаму нацыянальнаму герою Гэсэр. Ён знаходзіцца на праспекце Перамогі прама насупраць гандлёва-эканамічнага тэхнікума. Паводле легенд Гэсэр з'яўляецца паслаў небам героем, які выкараняў зло. Ён, дарэчы, сустракаецца не толькі ў Бурацкая эпасе, але таксама і ў паданнях манголаў, тыбетцаў, калмыкаў, алтайцаў і тувінцаў. Увогуле ў большасці народаў Цэнтральнай Азіі. Адрозніваюцца толькі сюжэты і яшчэ асаблівасці кампазіцыі, але нязменным героем ўсюды застаецца менавіта сам Гэсэр - сын нябеснага Боскасьці, які прыйшоў у свет, каб выкараніць, зло абараняць родную зямлю і яе жыхароў ад іншаземных захопнікаў.
Далей трэба дайсці па вуліцы Куйбышава ў гарадскі парк. І хоць ён выглядае не занадта-то дагледжаным, але тым не менш тут можна пасядзець і адпачыць ад гарадскога шуму, а таксама паглядзець на найстарэйшую праваслаўную царкву горада Улан-Удэ - на Свята-Траецкі храм. Яшчэ ў васемнаццатым стагоддзі на гэтым месцы знаходзілася могілкі і невялікая царква, асвечаная ў імя Святой Тройцы. Яна была па сутнасці могілкавай і пры гэтым драўлянай, і толькі праз тры дзесяткі гадоў, то ёсць на мяжы XVIII-XIX стагоддзяў на гэтым месцы сталі ўзводзіць ўжо каменны храм.
Таксама ў Улан-Удэ абавязкова трэба наведаць музей гісторыі Бураціі імя Хангалова. Ён быў заснаваны ў выніку зліцця адразу трох музеяў - мастацкага, музея гісторыі і музея прыроды. Фонды музея незвычайна шырокія, тут налічваецца больш за 75000 экспанатаў, якія распавядаюць пра гісторыю і культуру Байкальскага рэгіёну. Тут шмат дакументаў, гісторыка-этнаграфічны матэрыялаў, палеанталагічных, геалагічных, заалагічных і батанічных калекцый, а таксама тут прадстаўлены зборы карцін вядомых мастакоў. І асаблівая ўвага ў гэтым музеі нададзена аднаму з цудаў прыроды - знакамітаму возера Байкал.