Горад-курорт Кіславодск нездарма называюць «жамчужынай Каўказа», бо ён нібы каштоўны зярнятка заключаны ў створках ракавіны, як бы хаваючыся сярод гор і пагоркаў. Пра яго можна казаць у самых выдатных эпітэтах, паколькі ён самы паўднёвы, самы сонечны і самы высакагорны сярод усіх курортаў Каўказскіх мінеральных вод. Словам, што ні кажы, а тут самы сапраўдны рай!
Гісторыя курорта пачынаецца з 1803 года, калі імператар Аляксандр I выдаў указ аб будаўніцтве каля «кіслых вод» крэпасці для абароны ад горцаў мясцовага насельніцтва. Хоць аб мінеральных крыніцах у гэтых краях было вядома яшчэ пры Пятры I, калі ён паспрабаваў нарзан у Карлсбадзе і ў Пірмонт. Але тады адкрываць тут мінеральныя крыніцы было небяспечна, таму што зямля належала ваяўнічым горца.
Такім чынам, знаёмства з Кіславодска, мабыць варта пачынаць з аднаго з самых прыгожых і незвычайных будынкаў у горадзе - з Галоўных Нарзан ваннаў. У пачатку дваццатага стагоддзя курорт стаў імкліва развівацца і якія былі на той перыяд ваннаў стала катастрафічна не хапаць для таго каб абслужыць ўвесь паток якія прыязджаюць на адпачынак. Да таго ж набліжаўся стогадовы юбілей горада Кіславодска, вось і вырашана было адкрыць новы будынак Нарзан ваннаў, што і было зроблена ў кароткія тэрміны.
Прама за Галоўнымі Нарзан ваннамі знаходзіцца будынак, ад кастрычніка ваннаў, якое самым кардынальным чынам адрозніваецца ад папярэдняга. Пасля таго як вы будзеце зачараваныя вытанчанасцю галоўнага будынка, міма, ад кастрычніка ваннаў вы можаце прайсці наогул яго не заўважыўшы. Новы будынак ваннаў ўзводзілася да гадавіны сацыялістычнай рэвалюцыі ў 1928 годзе, таму з назвай будынка асабліва і не затлумляцца і стала яно - Кастрычніцкім.
Праходзім адсюль літаральна трыццаць метраў і трапляем да прыгожага будынка Нарзан галерэі. Стральчатыя вокны, шэры камень, ступеністыя вежкі - усё гэта нагадвае нейкі сярэднявечны замак. А па сутнасці будынак прызначана для таго, каб можна было прыйсці сюды і выпіць мінеральнай вады. Але глядзіцца яно канешне вельмі прыгожа.
Праходзім некалькі крокаў і апынаемся каля ўваходу ў Курортны парк, які неверагодна урачыстым чынам апраўляе беласнежная каланада - полуротонда, пабудаваная ў неакласічным стылі, якая з поўным правам лічыцца сімвалам Кіславодска.
Далей, прытрымліваюся па нашым шляху мы трапляем на Лермантаўска пляцоўку. Вялікі паэт быў закаханы ў Каўказ яшчэ з дзяцінства, калі прыязджаў сюды разам з бабуляй. А потым у 1837 ён трапіў у Кіславодск ужо падчас сваёй спасылкі. Таму ў гэтым горадзе вельмі многія мясціны звязаны з яго імем. На самой жа пляцоўцы можна ўбачыць цудоўны скульптурны партрэт паэта, а ў паўцёмным каменным гроце пад лесвічнымі пралётамі пакутуе ў зняволенні адзін з галоўных герояў яго твораў - Дэман.
Не будзем пакуль заходзіць у Курортны парк, а крыху павернем у бок і агледзім самае першае збудаванне, якое з'явілася ў Кіславодску - яго крэпасць, з якой уласна і пачалося станаўленне горада. З 1965 года ў крэпасці працуе гісторыка-краязнаўчы музей, ну а сама крэпасць па сутнасці з'яўляецца яго галоўным экспанатам.
Насупраць музея вы зможаце ўбачыць самы першы храм горада - Свята-Мікольскі кафедральны сабор. Ён быў пабудаваны адначасова з умацаваннем мясцовасці вакол крыніцы, але толькі тады гэта быў просты драўляны храм і размяшчаўся ён на тэрыторыі крэпасці. А новы каменны сабор быў пабудаваны ўжо ў 1883 годзе, прычым у роспісу яго сцен прымалі ўдзел такія вядомыя рускія мастакі, як Несцераў, Васняцоў і Ярашэнка.
Ну а зараз мы ўласна можам зайсці ў курортны парк, каб у поўнай меры адчуць усю яго хараство і чароўнасць. Там трэба абавязкова звярнуць сваю ўвагу на дзіўны ажурны масток «Дамскі капрыз», на люстраны сажалка і на вадаспад «Хрустальная бруя», на помнік Пушкіну і на кветкавы каляндар.
Цяпер нам трэба будзе пасля парку прайсці да будынка чыгуначнага вакзала Кіславодска, таму што ён з'яўляецца адной з асноўных яго славутасцяў. Будынак яго настолькі ўражліва і пышна, што кожны адпачывальнік, прыбыўшы на цягніку ў гэты горад, адразу ж разумее што наперадзе яго чакае яшчэ шмат такіх жа цудоўных архітэктурных збудаванняў.
Ад вакзалу трэба будзе адразу ж павярнуць на асобе Ф.І. Шаляпіна, каб на ёй пабываць каля дома, навечна звязанага з яго імем. І хоць гэты асабняк па сутнасці ніколі не належаў Фёдару Іванавічу, але ўсё ж ён здымаў яго для сваёй сям'і ў 1917 годзе. Таму за гэтым домам так і замацавалася назва - «Дача Шаляпіна».
Далей трэба будзе вярнуцца да курортнага парку, але толькі абыйсці яго і падняцца на назіральную пляцоўку, каб палюбавацца маляўнічымі відамі наваколля. Падымацца вы будзеце сюды па дзіўнай старадаўняй каскадных лесвіцы, якая складаецца з пралётаў і на кожным з іх маецца клумба і басейны.
Потым па дарожцы вы пройдзеце ў дзіўную Даліну Роз, вы яе папярэдне ўбачыце з назіральнай пляцоўкі. Можна будзе прагуляцца па гэтаму цудоўнаму парку. Літаральна побач з Далінай Роз вы ўбачыце белы павільён-ратонду, які носіць даволі гучнае імя - Храм Паветра. Калісьці тут пабываў знакаміты доктар Гааз, які даследаваў мінеральныя крыніцы. Пасля ён напісаў, што тут не толькі вада, але і само паветра гаючы. У 1914 году гарадскія ўлады згадалі пра гэтым выказванні і пабудавалі на гэтым месцы «Храм Паветра» у антычным стылі. Ну а завяршыць сваё знаёмства з Кіславодска лепш за ўсё, пракаціўшыся на канатнай дарозе і паглядзець на цудоўны горад-курорт з вышыні птушынага палёту.