Абхазія - гэта месца, куды расейскі турыст можа паехаць без замежпаспарта на адпачынак. Яшчэ туды любяць ездзіць тыя, каму па тых ці іншых прычынах выезду за мяжу забаронены. У прынцыпе, на гэтым плюсы і сканчаюцца. Мінусы наведвання гэтай рэспублікі з лішкам перакрываюць плюсы бязвізавага ўезду.
Прасцей за ўсё мяжу перасекчы на цягніку, які едзе да Сухума. А тыя, хто едзе сваім ходам ці на машыне з Адлера прыйдзецца пераадолець расійска-абхаскую мяжу, а гэта працэдура не самая прыемная. Калі турыст едзе ў Абхазію ў першы раз, то часта заказвае трансфер з гатэля. Яго павінны сустрэць, правезці праз мяжу і дапамагчы ўсё зрабіць. Увогуле, усё вельмі зручна. Але на справе такое здараецца вельмі рэдка. Абхазы наогул вельмі цікавы і марудлівы народ і для іх спазніцца на гадзіну-паўтара - гэта наогул не спазненне. І заўсёды яны просяць увайсці ў становішча і зразумець іх. А пасля доўгіх гадзін, праведзеных у цягніку, ўваходзіць у становішча чакаць на вакзале трансфер, хай нават і аплачаны, захоча не кожны турыст. І ў такім выпадку, яму трэба самастойна ехаць на мяжу на рацэ Псоў.
Ёсць самы танны варыянт даехаць да яе на аўтобусе, на ім так і напісана, што ён варта да Псоў. А больш зручны варыянт - гэта, вядома, таксі. Але не трэба кідацца ў абдымкі першаму сустрэчнаму таксісту, які дапамагае выгрузіць рэчы з цягніка і, які бярэ вас пад белыя ручанькі і вядзе ў свой транспартны сродак. Трэба дакладна ведаць, што за выгрузку рэчаў вы яму нічога не павінны, а ветліва падзякуеце і ідзіце гандлявацца з іншымі таксістамі. Кошты ў іх бываюць нашмат ніжэй, але трэба абавязкова спытаць цану ў розных кіроўцаў і абавязкова гандлявацца, асабліва з армянамі. А то прадстаўнікі гэтай нацыі вельмі любяць у канцы шляху сказаць, што ехалі па іншай дарозе без коркаў, каб атрымалася хутчэй, а кіламетраў праехалі больш і запатрабаваць плату за праезд больш. Аддавайце ім столькі грошай, колькі было агаворана пры пасадцы.
І вось, нарэшце-то мяжа дасягнута. У пешым варыянце, што б'ецца на адпачынак турыста чакае мост доўгай у два кіламетры.
І, вядома, гэта не самае прыемнае параўнанне, але адзіная асацыяцыя гэта са статкам, якое ідзе ў процілеглых кірунках. Менавіта так арганізавана гэта мяжа. Спачатку патрабуецца прайсці расійскую частку гэтага шляху. Там правяраюць пашпарты і адпускаюць з мірам. А потым чакае абхазская частка, дзе яшчэ раз уважліва і нетаропка вывучаюць пашпарт і прымушаюць купляць нікому не патрэбную медыцынскую страхоўку. Узнікае непераадольнае жаданне выкінуць яе ў смеццевы бак, але рабіць гэтага не варта. Таму што любы Абхазіі ў форме памежніка з будкі, падобнай на хатку Бабы Ягі прымусіць купіць яе зноў, калі вы яму яе ня прад'явіце.
Але так як мяжа хоча быць сучаснай і круты, то там яшчэ ёсць і Д'юці Фры. Для тых, хто не ведае, я растлумачу, што такое Д'юці Фры па-абхазки. Гэта невялікі павільён, у якім у тры дорага прадаюць цыгарэты і алкаголь. Галоўнай фішкай гэтага павільёна з'яўляецца яго гучную назву і ўласна, цэннікі ў еўра. Каму прыйдзецца ў галаву ехаць у рэспубліку, у якой зроду іншай валюты, акрамя рублёў не было, з еўра, гісторыя замоўчвае.
Увогуле, скажу шчыра, што працэдура праходжання мяжы пешшу, ні самая прыемная і шматлікім турыстам гэтая працэдура можа вельмі сапсаваць уражанне аб доўгачаканым будучыні адпачынку. Асабліва гэта датычыцца сем'яў з маленькімі дзецьмі і з вялікай колькасцю багажу. Але там праўда, можна грузчыка наняць і гэта яшчэ адзін плюс расійска-абхазскай мяжа.
А для тых, хто падарожнічае на аўтамабілі чакаюць праблемы іншага кшталту. Перш за ўсё машыну старанна аглядаюць на расійскай тэрыторыі і потым трэба будзе яшчэ запоўніць заяву ў двух экзэмплярах, у якім паказваюцца дадзеныя машыны. Акрамя страхоўкі кіроўцы, трэба будзе яшчэ выкласці 150 рублёў за так званы збор. Яшчэ адно нязручнасць ў тым, што пры праходжанні мяжы, у машыне можа знаходзіцца толькі адзін чалавек, то ёсць кіроўца. І нікога не хвалюе, што яго сям'я з маленькім дзіцем, напрыклад, павінна ісці пешшу. І нярэдка бывае так, што пасажыры прайшоўшы мяжу нашмат хутчэй, вымушаны чакаць сваю машыну. А працэдура праезду можа заняць па некалькі гадзін. І справа нават не ў тым, што там вельмі шмат машын, а ў тым, што там робіцца ўсё вельмі павольна.
Пры праходжанні мяжы і пешшу і на машыне з дзецьмі, неабходна выконваць некаторыя патрабаванні. Калі дзіця да 18 гадоў едзе з адным з бацькоў, то спатрэбіцца натарыяльнае завераную дазвол ад другога. І з гэтым вельмі строга. Пры мне спрабавала праехаць жанчына з малодшай сястрой 17 гадоў. І іх не прапусцілі, запатрабаваўшы прад'явіць дазвол ад бацькоў дзяўчыны. Ведаю, што яны збіраліся ехаць у Адлер, каб ім туды бацькі даслалі дазвол, а гэта займае шмат часу. Напэўна, прасцей і застацца адпачываць у Адлеры.
І нават калі дзіцяці ўжо споўнілася 14 гадоў і ў яго ёсць расійскі пашпарт, усё роўна на мяжы патрабуюць паказаць ім пасведчанне аб нараджэнні.
Але магу ўзрадаваць, што пры праходжанні мяжы на зваротным шляху, глядзяць дакументы ўжо ні так старанна. А на наяўнасць страхоўкі і таму падобнага наогул не звяртаюць ніякай увагі. Машыны на зваротным шляху не даглядаюць.
Па-мойму, там можна нават на сагнанай машыне праехаць, ніхто і не заўважыць. Але затое ёсць адна акалічнасць, якое можа прыпсаваць нават самыя добрыя ўспаміны ад адпачынку. Гэта ні што іншае, як чарга з машын, якія спрабуюць прайсці мяжу. І добра будзе, калі вы паедзеце ў вячэрні час сутак і не прыйдзецца чакаць на спякоце некалькі гадзін. Я нават не ведаю з чым можа быць звязана такое здзек над людзьмі і поўнае да іх непавагу. Бо людзі прывезлі туды грошы, якія патрацілі на адпачынак і пакінулі ў гэтай рэспубліцы. Дык няўжо нельга іх праводзіць так, каб яны зноў захацелі туды вярнуцца. У мяне асабіста такога жадання не ўзнікла і мне кожны раз патрабуецца адпачынак пасля працэдуры праходжання расійска-абхазскай мяжы. Спадзяюся, што там нешта памяняюць ў лепшы бок. Нікому такая мяжа не патрэбна, хоць і без замежпаспарта.