Так ужо атрымалася, што летам 2013-га года мой сябар, які пражывае ў Стамбуле, запрасіў мяне і маю сяброўку Юлю ў госці. Мы пагадзіліся, тым больш, што Стамбул быў у зводках ўсіх СМІ: на плошчы Таксім праходзілі сутыкнення. У траўні тысячы дэманстрантаў выступілі супраць будаўніцтва гандлёвага цэнтра на цэнтральнай плошчы Стамбулу, у парку "Таксім-Гези", дзе для гэтай мэты збіраліся высечы ўсе дрэвы.
Наведалі мы Таксім ў пятніцу, 26 ліпеня. Менавіта вечарам, так як сябар сказаў, што днём там рабіць асабліва няма чаго. Мы з сяброўкай жылі ў гасцініцы ў раёне Султанахмет, таму Блакітная мячэць, музей Айя-Сафія, Гранд-базар былі ўжо намі заваяваныя. А вось што гэта за "Таксім" такі мы не ведалі. Дабіраліся туды на таксі. Мы крыху апрануліся, так як мэтай нашага візіту былі начныя прыгоды.
Чым жа вядомая плошча Таксім?
Назва паходзіць ад арабскага - "падзел", "размеркаванне". Калісьці на месцы плошчы знаходзіўся рэзервуар з вадой, куды адпраўлялі ваду магістральныя вадаправоды з поўначы Канстанцінопаля, а ўжо адсюль і размяркоўвалася вада па ўсім горадзе. Пазней Таксім стаў вядомы дзякуючы армянскаму могілак "Супб Акоп". У 16 стагоддзі яго загадаў размясціць у гэтай мясцовасці асманскі кіраўнік Сулейман Першы. Не менш за 16 армянскіх магіл знойдзена археолагамі ў ходзе раскопак на плошчы.
Аднак цяпер усё ідзе інакш. Таксім - гэта плошча ць Фракійскай часткі Стамбула (квартал Таксім раёна Бейоглу). Вядомая мноствам турыстаў, а таму тут заўсёды ярка і багата, знаходзяцца крамы і рэстараны, гасцініцы і нават стрыптыз-клубы. Акрамя таго, тут размешчана цэнтральная станцыя стамбульскага метро. У цэнтры плошчы красуецца Манумент Рэспублікі (Cumhuriyet Anıtı), аўтар - італьянскі архітэктар Пьетро Канонік. Помнік паставілі ў 1928 годзе ў гонар пяцігоддзя падставы Турэцкай Рэспублікі ў 1923 годзе, пасля вайны за незалежнасць. Вышыня будынка - 12 метраў. Цікава, што на помніку можна заўважыць фігуры вядомых асоб - прэзідэнта Турцыі і "бацькі ўсіх туркаў" Мустафы Кемаля Атацюрка, а таксама маршалаў Мустафы Ісметам Инёню і Февзи Чакмака. Прысутнічае шмат выяваў простых туркаў. Побач з турэцкімі лідэрамі можна заўважыць малюнка і савецкіх военачальнікаў. Гэта Клім Варашылаў і Сямён араліі. Згодна з паданнем, менавіта Атацюрк папрасіў скульптара ўключыць фігуры расійскіх ваенных мужоў, каб такім чынам як бы аддзячыць Савецкі Саюз на палітычную, фінансавую і ваенную падтрымку ў барацьбе за незалежнасць Турэцкай Рэспублікі.
У 1950-1960-я гады на плошчы збудавалі яшчэ адну важную пабудову. Гэта - Культурны цэнтр ім. Атацюрка (Atatürk Kültür Merkezi). У наш час ён вядомы як месца правядзенне канцэртаў тэатра і сімфанічнага аркестра Турцыі.
Калі ісці ўздоўж гэтага культурнага цэнтра, то выходзім на вуліцу Гюмюшсую. Прытрымліваючыся яе, трапляем у яшчэ адно тварэнне гісторыі - палац Долмабахчэ. Тут побач з консульствамі Японіі і ФРГ знаходзім ваенны шпіталь і тэхнічны універсітэт, пабудаваныя ў 19 стагоддзі.
На самой плошчы красуецца гасцініца "Так Мармара" (5 зорак). Недалёка - ужо згаданы парк "Таксім-Гези", раней на гэтай тэрыторыі стаяла казарма.
Што ж цікавага на Таксім? Першае - гэта агні вялікага горада. Тут цэлая вулачка, поўная буцікамі і недарагімі крамкамі. Можна купіць шмат шырспажыву, прычым нашмат танней, чым на Гранд-кірмашы. Я, напрыклад, радавалася, што выгандлявала на Гранд-кірмашы блузку з 37 турэцкіх лір (18 даляраў ЗША) да 22,5 (11 даляраў ЗША). Як жа я здзівілася, калі ў адным з крамачак на плошчы Таксім ўбачыла шмат футболак з цэннікамі (гэта значыць гандлявацца ня трэба) за 4-5 турэцкіх лір (2-3 даляра ЗША). Вядома, якасць некалькі горш, але падобнага тавару на плошчы процьма. Таму рада усім турыстам: Гранд-кірмаш - гэта гульня, там трэба гандлявацца і гандлявацца, калі ж у вас грошай не вельмі шмат, то лепш прыязджайце на плошчу Таксім і атаварваецца тут.
Далей мы ўчатырох (я, мая сяброўка і 2 турэцкіх аднаго) пайшлі шукаць нейкі начны клуб. На вулачцы, поўнай крамачак, было шмат дробных вулачак, у якіх хаваліся кафэ і клубы. Мы загарнулі ў адзін з закуткаў і патрапілі на адкрытую прастору: невялікая гадовая сцэна, гуляе турэцкі аркестр, вакол за пластмасавымі столікамі сядзяць гледачы. Мы таксама прыселі. Тут было шмат замежнікаў, напрыклад, з азіяцкіх краін. Жанчыны адчувалі сябе раскавана: адна кабетка ў міні кожныя паўгадзіны выкурвае па цыгарэтку (дарэчы, шпацыруючы па Таксім, бачыла парачкі лесбіянак і геяў). Кошты ў кафешке былі высокія: напрыклад, за мохіто заплацілі каля 20 турэцкіх лір (10 даляраў ЗША), шклянку колы каштаваў 10 турэцкіх лір (5 долараў). Але аркестр запальваў, віталіся танцы гледачоў; гандляры падыходзілі ў ім і прапаноўвалі свае тавары - вяночкі, шапачкі, кветкі. Мне, напрыклад, сябар купіў белую шапачку.
Ладна патанцуе, мы пайшлі ў іншы начны клуб. Наогул за вечар мы наведалі тры начных клуба. Непітушчыя туркі прапаноўвалі ў меню гарэлку і іншыя моцныя напоі, што яшчэ раз пацвярджае, што Таксім - месца для сучаснай турэцкай багемы і турыстаў. У адным з клубаў бачылі стрыптыз, прычым танцавалі хутчэй ўкраінкі або расіянкі, чым турчанкі. Цэны - адпаведныя. Танцаў было вельмі шмат, прычым не нацыянальных, а ў стылі евроданс.
У канцы вечара мы пасядзелі ў парку; ў вулічных гандляроў, якіх вельмі шмат, купілі марожанае, смажаныя каштаны, абаранкі, мідыі. Характэрна, што ў выходныя дні і ў вячэрні час цэннікі ў гандляроў абавязкова змяняюцца ў бок павелічэння на 0,5-1 турэцкую ліру.
За ўвесь вечар, уключаючы таксі да плошчы ад Султанахмет і ад плошчы ў госці да аднаго, мы выдаткавалі 100 даляраў ЗША. Сюды ўвайшлі мохіто, кола, гарэлка, закуска ў начным клубе, перакус у парку, кепка і шапка. Уваход у начныя клубы таксама быў платны - ад 10 турэцкіх лір (5 долараў), але былі і бясплатныя.
Экскурсія па плошчы магчымая ў любы час сутак. Калі вы прыехалі з дзіцем, то можна проста прагуляцца і прыкупіць тавараў. Гандлёвых цэнтраў, магазінаў і забягалавак, каб перакусіць нядорага (у тым ліку і фаст-фуд-кропка "Бургер Кінг" з марозівам за 1 турэцкую ліру, або 50 амерыканскіх цэнтаў), дастаткова. Калі ж вы хочаце патусіць, то тады для вас лепш пабываць тут у начны час. Цікава будзе ўсім, думаю, што нават людзям сталага ўзросту. Ім абавязкова спадабаецца пасядзець у парку і падыхаць турэцкім паветрам.
На плошчы Таксім мне вельмі спадабалася. Тут адчуваеш сябе чалавекам свету, калі ніхто не глядзіць на тваю расу, нацыянальнасць, мова; ты - кліент, які гатовы плаціць, прычым часта - немалыя грошы. Тут шмат турыстаў; жанчыны ходзяць, як ім падабаецца (ні адной дамы ў закрытай вопратцы, якім шмат ходзіць па горадзе, я тут не бачыла) - у міні, з цыгарэткай, за ручку з кім-заўгодна (у залежнасці ад сэксуальнай арыентацыі); прапануюць алкагольныя напоі; гучная евромузыка; стрыптыз, што ў мусульманскіх звычаях караецца. Дарэчы, у жніўні 2013-га года я зноў наведала Стамбул і зноў была на плошчы Таксім, дзе прыкупіла некалькі футболак па тандэце. Усім аматарам прыгод раю абавязкова прыехаць у Стамбул і наведаць плошчу Таксім.